Geuren en kleuren – waarom ruiken bloemen

Waarom geuren bloemen?

Geuren en kleuren – het wordt alweer bijna voorjaar! De dagen worden langer, de zon laat zich vaker zien en overal beginnen bloemen weer te groeien en bloeien. Binnenkort staan de bollenvelden en tuinen weer vol met geurige en kleurrijke bloemen.
Maar waarom ruiken bloemen eigenlijk, en waarom verschillen ze zoveel van elkaar in geur én kleur?
Elke bloem heeft zijn eigen manier om op te vallen. Waar de één — zoals de hyacint of jasmijn — een intense geur verspreidt, blijft een andere, zoals de tulp, juist geurloos. Dat is geen toeval: bloemen gebruiken geur en kleur als manier om insecten aan te trekken.

De geur van bloemen is een slimme vorm van communicatie. Met hun unieke geurprofiel lokken ze precies die insecten aan die nodig zijn voor de bestuiving. Zo worden bijvoorbeeld bijen aangetrokken door zoete, frisse geuren, terwijl nachtvlinders reageren op zwaardere, muskusachtige bloemengeuren die vooral in de avond sterker worden. Op deze manier zorgen bloemen ervoor dat hun stuifmeel wordt verspreid en de soort kan voortbestaan.
Bloemen zonder geur gebruiken juist hun kleur om dezelfde boodschap over te brengen. Hoe feller de tinten en hoe groter het contrast, hoe beter ze opvallen voor bijen, vlinders en andere bestuivers. Kortom: geur en kleur zijn de geheime taal van bloemen — een samenspel van natuur en evolutie dat ervoor zorgt dat de wereld elk voorjaar weer tot bloei komt.

Hoe ontstaat geur in een plant?

De geur van bloemen ontstaat doordat de plant kleine chemische moleculen – zogenaamde vluchtige organische stoffen (VOS of VOCs, *volatile organic compounds*) – produceert en uitzendt in de omgeving. Deze geur­moleculen spelen een belangrijke rol bij de communicatie met insecten (zoals bestuivers), en dragen bij aan de aantrekkingskracht én uitstraling van bloemen. Hieronder een stap-voor-stap uitleg van het proces:
1. Biosynthese van geurstoffen
In de bloemdeel­organen — vaak de bloemblaadjes of gespecialiseerde cellen genaamd osmoforen — worden de geur­stoffen aangemaakt. Deze cellen bevatten enzymen waarmee de plant de bouwstenen omzet in geurcomponenten zoals terpenen, benzenoïden en fenylpropanoïden.

Bijvoorbeeld: de benzenoïden/fenylpropanoïden-route wordt gebruikt om geur­stoffen te vormen via de shikimaat-route.

2. Transport en afgifte
Zodra de geurcompounds zijn gevormd, worden ze via het celoppervlak en lucht­ruimten uitgescheiden — vaak via de epidermis van de bloem of via: “osmoforen”, gespecialiseerde geurklieren. bron: Frontiers in Plant Science, 2022

Deze stoffen verdampen vervolgens en verspreiden zich in de lucht, waardoor wij ze waarnemen als geur. Omdat de vluchtige stoffen licht zijn (laag molecuulgewicht) en hoge dampdruk hebben, verspreiden ze relatief gemakkelijk.

3. Ecologische functie
De geur heeft vaak een doel: het aantrekken van bestuivers (zoals bijen, vlinders), het afweren van schadelijke insecten of het communiceren met andere planten.

Dus: wanneer je een boeket bloemen ruikt, dan is dat deels een resultaat van miljoenen jaren evolutie waarin de plant geur gebruikte om te overleven en zich voort te planten.
4. Veranderingen in geur­intensiteit
De mate en samenstelling van de geur kan variëren afhankelijk van tijd van de dag, ontwikkelingsfase van de bloem, temperatuur en andere milieu­factoren.
Voor de bloem in de vaas geldt: goede verzorging (zoals vers water, juiste temperatuur, schone vaas) helpt ook om de geurstoffen zo goed mogelijk te behouden.
Bron Plant Physiology Journal, 2021) 

Insecten en bloemen

Voor veel bloemen is geur heel belangrijk. Insecten zijn nodig voor de voortplanting van veel bloemen en planten, door de heerlijke geur worden de insect aangetrokken tot de bloem. De insecten zorgen ervoor dat het stuifmeel van bloem tot bloem verspreid word. Zonder de insecten zouden veel bloemen niet bestaan.

Bloemen zijn niet alleen prachtig om te zien, maar ook om te ruiken. Hun heerlijke geuren nemen ons mee naar de wondere wereld van natuurlijke schoonheid en ontroering

Niet geurende bloemen

Maar hoe zit het dan met de bloemen die niet ruiken? Niet alle bloemen hebben een heerlijke bloemen geur.
Dat komt omdat sommige bloemen dat niet nodig hebben om te kunnen overleven.
Deze bloemen hebben vaak een prachtige kleur, waardoor ze op die manier insecten lokken.
Hoe mooier en feller de kleur, hoe meer insecten de bloem aantrekt.

Tegenwoordig worden veel bloemen ook gekweekt op geur. Bijvoorbeeld rode Red Naomi roos heeft een heerlijke geur, wat het hele huis vult met een bloemen geur. Bij het samenstellen van onze boeketten wordt er naast kleur ook gelet op de geuren van de bloemen.  Zo zijn de boeketten van deBloemist.nl zorgvuldig samengesteld tot een perfecte geur en kleur creatie.

Zoek je meer inspiratie voor speciale gelegenheden? Ontdek ook onze blogs over verjaardag bloemen, Bloemen voor nieuw huis en bloemen voor Moederdag. Bij deBloemist.nl vind je altijd de perfecte bloemen voor elk moment van geluk!

Auteur Angela · 3 maart 2020 · Redactionele richtlijnen